فوتونیا

فوتونیا

نامهای متداول: فوتینیا، فوتونیا، فتونیا، فوتنیا، درختچه سه رنگ، توت کریسمس

نام انگلیسی: Photinia،Christmas berry

نام علمی: Photinia

خانواده: Maloideae گلسرخیان

رنگ گل: سفید

شکل گل: هر گل ۸ تا ۶ میلیمتر پهنا دارد ولی تعداد زیادی از آنها در گل آذین خوشه ای به پهنای ۱۶ تا ۱۰ سانتیمتر شکوفا می شوند.

میوه: میوه کوچک سیب شکل و به اندازه 4 تا 12 میلی متر و به تعداد زیاد  میباشد. میوه ها در پاییز می رسند  و اغلب به صورت آویز تا قبل از زمستان باقی می مانند. میوه ها به عنوان خوراک توسط پرندگان مورد استفاده قرار گرفته و بذر آنها از طریق مدفوع پرندگان پراکنده می شود.

اندازه حد اکثر: 5 متر ارتفاع و 5 متر گستردگی

فصل گلدهی: آوریل، مه یا ژوئن

برگ: یرگ های سبز براق که در گونه محبوب Red Robin برگها به رنگ قرمز زرشکی هستند.

خاستگاه و موطن گیاه: جنوب و شرق آسیا

توضیحات در مورد گیاه و شرایط نگهداری آن:

نام گیاه شناسی برگرفته از photeinos (کلمه یونانی) به معنای براق و اشاره به برگ اغلب براق گیاه دارد. گونه هایی از آن همیشه سبز هستند، اما گونه های برگ ریز نیز وجود دارند. محدوده طبیعی از این گونه  مناطق گرم معتدل آسیا، از هیمالیا شرق به ژاپن و جنوب به هند و تایلند است. با این حال، به طور گسترده ای در سراسر جهان به عنوان گیاهی زینتی کاشته می شوند.

فوتینیا درختچه همیشه سبز محبوب با برگ های سبز براق، گل های سفید و برگ های پهن و شاخه های جوان قرمز است. بهترین نوع از فوتینیا  Photinia Red robin – fraseriرابین قرمز است که اغلب به عنوان یک درختچه تک کاشت یا به عنوان یک پرچین و دیوار همیشه سبز متراکم و با سرعت رشد بالا کاشته می شود.

خاک مناسب:

در طیف وسیعی از خاک ها به خوبی رشد می کند و به زهکشی خوب نیاز دارد و در خاک های همیشه مرطوب دچار پوسیدگی ریشه می شود. خاکی با نسبت برابر شن و رس، خاکی مناسب برای درخت سه رنگ است .اکثر گونه ها شرایط خاک اسیدی و یا شرایط قلیایی  را تحمل می کند اما گونه هایbeauverdiana  و villosa از خاک گچی استقبال نمیکند و نیاز به  محیط خنثی یا شرایط اسیدی خاک دارد.

روشهای ازدیاد و تکثیر فوتونیا:

تکثیر با بذر: شما می توانید گونه هایی از فوتونیا نظیر villosa  و davidiana را از طریق کاشت دانه تکثیر کنید. کاشتبذر در بهار پس از تیمار سرمایی ممکن است جوانه زنی را بهبود بخشد.

تکثیر با قلمه:  بهترین روش برای ازدیاد و تکثیر ارقام  فوتینیا از جمله fraseriAGM،   Canivily و Red Robin یاRedstart توسط قلمه چوب نرم در اوایل تابستان یا قلمه نیمه رسیده در تابستان و پاییز است. برای این کار قلمه های نیمه چوبی به طول ۱۵ سانتیمتر که در پایان تابستان از گیاه گرفته شده باشد را در بستری تشکیل شده از شن، پیت ماس و پرلیت می کارند. ریشه دار شدن قلمه ها سه ماه به طول می انجامد.

خوابانیدن شاخه: متداول نیست.

 پیوند زدن: برای برخی گونه ها از پیوند زدن برای تکثیر استفاده می شود.

نیاز های نوری فوتونیا:

بهترین شرایط برای این گیاه قرار گرفتن در نور مستقیم آفتاب است. در چنین مکانی درختچه سه رنگ کمتر به بیماری سفیدک قارچی که شدیدا به آن حساس است مبتلا می شود. سه رنگ چینی نسبت به این بیماری مقاوم تر از دو گونه دیگر است.

دما و آب و هوای ایده آل:

درخت سه رنگ ژاپنی و سه رنگ فرازر منفی ۱۷- تا 15- درجه سرما را تحمل می کند ولی  درختچه سه رنگ چینی نسبت به دو گونه دیگر مقاومت بیشتری نسبت به سرما دارد اما شاخه های جوان آن می تواند توسط باد سرد و یخبندان سوخته و در نهایت خشک گردد.

کاربردهای فوتونیا:

در محوطه سازیها و ساخت پرچین و به عنوان یک گیاه بیرونی.

خواص دارویی و درمانی فوتونیا:

برخی از انواع Photinia به دلیل وجود گلیکوزیدهای سیانوژنیک در شاخ و برگ و میوه سمی هستند.

طریقه مصرف:

گونه glabra در دسر یخ زده مرکب از سرشیر و تخم مرغ پخته وشربت استفاده می شود.

کود دهی:

فوتونیای جوان در اوایل  زمان رشد خود به فسفات بیشتری نیاز دارند که می توان با کود های غنی از فسفر آنها را تغذیه کرد.

هرس فوتونیا:

درختچه سه رنگ نیاز به هرس زیاد ندارد و تنها در صورت نیاز به فرم دهی مثلا به عنوان پرچین بایستی با هرس منظم آرایش و شکل آن را منترل نمود. بهترین زمان  برای هرس کردن درخت سه رنگ بهار و تابستان است. دقت شود در فصل سرما  برای جلوگیری از صدمات یخبندان ها از هرس اجتناب گردد.

آبیاری فوتونیا:

گیاهان تازه کاشته شده در یک سال اول نیاز آبی بیشتری دارند و بی آبی باعث استرس می شود. پس از سال اول گیاهان نیاز آبی کمتری دارند و هفته ای دو بار آبیاری برای آن ها کافی خواهد بود. در زمستان نیاز آبی این گیاهان کم است. در کل نیاز آبی درختچه سه رنگ متوسط است و به خشکی مقاوم می باشد و در صورت آبیاری زیاد، گیاه صدمه می بیند.

آفات و بیماریها و عوارض فوتونیا:
گیاه سه رنگ معمولا بدون دردسر و کم آفت هستند اما تعدادی از مشکلات شایع را که می توان در آن مشاهده نمود را معرفی می کنیم:
نقطه برگ و از دست دادن برگ
یک مشکل فیزیولوژیکی به عنوان مثال  لکه بنفش، قهوه ای بر روی شاخ و برگ معمولی از نشانه هایی از یک گیاه تحت تنش است. گیاه به تازگی کاشته و نیمه بالغ راحت تر به این مشکل مبتلا می شود، چون فوتینیا به طور کامل  در برابر سرما مقاوم نیست و از سرمای زمستان های مرطوب رنج می برند.
برای جلوگیری از این نوع آسیب، گیاه را در یک نقطه امن ترجیحا در برابر یک دیوار یا حصار قرار می دهیم. باد سرد و یا شرایط سرد همچنین می تواند  به شاخ و برگ آسیب برساند. تغذیه با کود  چند منظوره مانند Q4 Vitax یا Growmore در بهار یا اوایل تابستان پیشنهاد شده است.
لکه یا حلقه بنفش همچنین می توانید گاهی اوقات نشانه ای از کپک پودری در درخت سه رنگ باشد.

انواع  گونه های فوتونیا:

دارای 40 تا 60 گونه مختلف و هیبرید هایی متنوع است. که تعدادی از آنها عبارتند از:

Photinia callosa

Photinia chihsiniana

Photinia chingiana

Photinia chingshuiensis

Photinia crassifolia

Photinia fokienensis

Photinia glabra or Japanese Photinia

Photinia glomerata

Photinia hirsuta

Photinia impressivena

Photinia integrifolia

Photinia komarovii

Photinia kwangsiensis

سه رنگ چینی (Chinese photinia) با نام علمی Photinia serratifolia درختچه ای همیشه سبز است که تا ارتفاع ۱۲ متر می تواند رشد کند. سرعت رشد آن متوسط تا سریع است.

برگ های آن مستطیل شکل (دوکی شکل) و نوک دار است و معمولا قاعده برگ گرد است و طول برگ ها ۱۸ تا ۱۰ سانتیمتر هست. برگ های جوان به رنگ قرمز برنزی هستند و به تدریج سطح برگ ها سبز تیره و درخشان می شوند و سطح تحتانی برگ سبز مایل به زرد می شود.

گل های آن سفید رنگ است و هر گل تنها ۸-۶ میلیمتر پهنا دارد ولی تعداد زیادی از آن ها در گل آذین پانیکول پهن به پهنای ۱۶-۱۰ سانتیمتر شکوفا می شوند.

میوه کروی و کوچک است و به قطر ۶-۵ میلیمتر می رسد و قرمز رنگ است.

سه رنگ ژاپنی (Japanese photinia) با نام علمی Photinia glabra یکی از کوچکترین گونه های  درخت سه رنگ است و ارتفاع آن به طور معمول به ۴ متر می رسد و سرعت رشد آن متوسط تا سریع است.

برگ های آن بیضوی یا تخم مرغی است و طول آن ها ۹تا ۴ سانتیمتر است. رنگ قرمز برگ های جوان آن روشن تر از برگ های سه رنگ ژاپنی است. به خاطر حساسیت بیشتر به بیماری ها برای پرچین توصیه نمی شود.

گونه سه رنگ فرازر (Fraser photinia) با نام علمی (Photinia  fraseri) معروف ترین درخت سه رنگ می باشد ورقم رد رابین معروف ترین رقم این گونه است و می توان گفت زیباترین سه رنگ، همین درختچه است. رد رابین از نظر اندازه بین دو گونه بالا می باشد و به عنوان پرچین گیاهی هم استفاده می شود.

رنگ برگ ها جوان آن قرمز روشن و درخشان است و ۴ تا ۲ هفته طول می کشد تا رنگ برگ سبز شود.

استفاده از سه رنگ فرازر برای ساخت پرچین گیاهی در مناطق مرطوب توصیه نمی شود.
 Photinia red robin – fraseriمی تواند تا 30سانتیمتر در یک سال رشد کند.

گونه villosa برگریز بوده باید در فصل زمستان هرس شود دارای برگ سبز تیره، برنزه در زمانی که جوان است می باشد، و سپس به رنگ نارنجی و قرمز در پاییز می شود و ارتفاع آن به 5 متر می رسد.
گونه  davidianaهمیشه سبز با رشد آهسته با برگهای رنگارنگ که نیاز به هرس کمی دارد.