برگ بو

درختچه برگ بو 

نام انگلیسی : Bay Tree

نام علمی: Laurus nobilis

جنس: Laurus

خانواده:  Lauraceae

خاستگاه : بومی نواحی مدیترانه ای است.

برگ بو از نظر ظاهری به شکل درختچه و یا درختی است که می تواند بین 18-10 متر رشد کند اما می توان آنرا با انجام عملیات هرس بسیار کوتاه تر از این مقدار نگهداشت به طوری که نگهداری و پرورش آن در گلدان نیز وجود دارد. برگهای این گیاه معطر و همیشه سبز است و برگ و همچنین روغنی که از میوه آنان استخراج می شود در صنایع غذایی و دارویی کاربرد دارد.

برگ: حدود 12 سانتیمتر طول و 4-2 سانتیمتر عرض دارد . گلهای این گیاه از نظر جنسیت، تک جنس هستند و روی درختانی جدا گانه قرار دارند. به بیان دیگر این گیاه دو پایه است یعنی درختان نر و درختان ماده دارد بنابراین برای تولید بذر هر دو نوع درخت را باید در کنار هم داشته باشیم. گلها به رنگ سبز-زرد هستند و حدود 1 سانتیمتر قطر دارند.

نام این گیاه در زبان انگلیسی Bay laurel, Sweet bay, Bay tree, Tree laurel, Grecian laurel, Laurel Tree خوانده می شود.

شرایط محیطی برگ بو:

آبیاری: آبیاری بیش از اندازه بخصوص برای نمونه هایی که در گلدان پرورش می‌یابند می‌تواند موجب پوسیدگی و آسیب به ریشه های گیاه شود بنابراین این گیاه و بخصوص انواع گلدانی آن را زمانی آبیاری کنید که سطح خاک تا حدودی خشک شده باشد. خشکی دیدن گیاه بخصوص زمانی که جوان است یکی از دلایل زرد شدن برگها و ریزش آنان میباشد.

دما و آب و هوای ایده آل برگ بو:

این گیاه در طی زمستان به راحتی دمای 5- درجه سانتیگراد را تحمل می کند و مشکلی برای آن بوجود نمی‌آید. دمای کمتر از این حد را نیز به شرط کاشته شدن در مکانی که از کوران های بادهای سرد در امان باشد تحمل کرده و از بین نمی رود.اما ممکن است که ساقه های جوان به خصوص نوک ساقه ها آسیب دیده و خشک شوند که می توان نسبت به کوتاه کردن ساقه های آسیب دیده در اوایل بهار اقدام کرد. همچنین  ریشه‌های نمونه‌هایی که در گلدان کاشته شده اند به سرما حساس هستند و بنابراین بهتر است که قبل از سرد شدن هوا، با پیچاندن لایه‌هایی محافظتی به دور بدنه گلدان، ریشه های گیاه را از یخ زدگی محافظت کرد و به طور کل انتقال انواع گلدانی به محیطی محافظت شده، زمانی که هوا به زیر 5- می‌رسد توصیه شده است.

نیاز های نوری:

در مکانی با آفتاب کامل و یا نیمه آفتاب به خوبی رشد می کند اما مکانهای سایه برای این گیاه مناسب نیست. مکانهایی که در صبح از آفتاب مستقیم و در بعد از ظهر از سایه برخوردار هستند بسیار مناسب مناطقی می باشند که تابستانهایی گرم دارند.

خاک مناسب:

برگ بو به خاکی معمولی اما با زهکش خوب نیاز دارد. بنابراین می‌توان در تهیه مخلوط خاکی این گیاه از مقداری خاک معمولی به همراه موادی همانند خاک برگ و یا کود بسیار پوسیده دامی به نسبت کمتر از 50٪ حجم کل خاک به منظور بهبود وضعیت زهکش خاک استفاه شود. این گیاه را در گلدان نیز می توان پرورش داد البته گلدان مورد نظر بهتر است که حداقل  30 سانتیمتر عمق  و با توجه به اندازه گیاه  قطری بین 90 -20 سانتیمتر داشته باشد . از مخلوط یک قسمت خاک معمولی+یک قسمت خاک برگ+یک قسمت شن می توان برای گلدان استفاده کرد. برای زهکش بهتر گلدان نیز می توان در به طور کل گلدان حاوی گیاه را روی یک یا دو قعطه آجر قرار داد تا از سطح زمین فاصله داشته باشد زیرا در این صورت خروج آب اضافی ناشی از آبیاری از گلدان خارج شده و خطر پوسیدگی ریشه ها به دلیل ماندگاری آب بسیار کمتر می شود. تعویض گلدان این گیاه را بهتر است که هر دو سال یکبار و در  اوایل فصل بهار انجام داد. اگر به دلیل بزرگ شدن گیاه امکان تهیه گلدانی بزرگتر وجود ندارد می توان گیاه را از گلدان درآورد سپس حدود 30درصد از ریشه ها را کوتاه کرد و مجدد در همان گلدان قبلی کاشت  و حدود 5 سانتمیتر از خاک سطح گلدان را نیز با خاک برگ غنی و تازه عوض کرد. در مورد کوددهی این گیاه بخصوص انواع گلدانی آن می توان در طی فصل رشد یعنی با شروع بهار تا اواسط پاییز از فرمولهای کامل همانند 10-10-10 هر 5-4 هفته یک مرتبه استفاه کرد.

تکثیر برگ بو:

در صورت داشتن هر دو پایه نر و ماده این گیاه امکان تشکیل میوه و بذر وجود دارد. میوه ها در فصل پاییز می رسند و بهتر است که پوشش گوشتی و آبدار آنها برداشته شود و برای دو ماه بذرها را در میان ماده ای مانند پیت موس که کمی رطوبت دارد در بخچال قرار داد. این کار رکود بذرها را از بین می برد و موجب جوانه زنی بهتر آنان می شود.  اگر بذرها در طی این مدت کاملا خشک شوند، تا ثیر سرمادهی آنان بسیار کمتر می شود. به هر بذرهایی را که خشک شده اند می بایست که قبل از کاشتن به مدت 24 ساعت در آب گرم خیساند و سپس نسبت به کاشت آنان اقدام کرد. برای کاشت بذر می توان از مخلوط خاک برگ و کوکوپیت استفاده کرد. بذر در دمای حدود 24 درجه  و در طی 6-4 هفته جوانه میزند. قلمه های نیمه چوبی دیگر راه تکثیر این گیاه است. قلمه نیمه چوبی یعنی قلمه های که چندان سبز نیست اما هنوز خیلی هم چوبی نشده است. این نوع قلمه ها اوایل تابستان و یا در پاییز  تهیه می شوند و در مورد برگ بو قلمه حدود 10-8 سانتیمتر طول دارد. همچنین اگر در پایین قلمه قطعه ای از چوب قدیمی تر باشد و یا به اصطلاح قلمه از نوع پاشنه دار باشد ، احتمال موفقیت بیشتر است. تمامی برگها بجز دو برگ انتهای قلمه را جدا می کنیم. حتی اگر مساحت این برگها زیاد است می توان سطح مقطع این دو برگ را نیز به شکل افقی به نصف کاهش داد.این کار برای جلوگیری از تبخیر آب از قلمه ها است . تبخیر آب از قلمه ها قبل از ریشه زایی آنان یکی از دلایل خشک شدن قلمه های این گیاه است. اما تمام برگها نیابد حذف شوند زیرا وجود برگ به ریشه زایی قلمه کمک می‌کند. از طرفی به کارگیری هورمونهای رشد نیز به ریشه زایی قلمه های این گیاه کمک می کند. برای بستر کاشت قلمه ها از مخلوطی سبک با زهکش خوب باید استفاده کرد مثلا مخلوط دو سوم شن نسبتا درشت + یک سوم پیت موس و یا مخلوط پرلایت و پیت موس  مناسب است. بستر کاشت را قبل از قرار دادن قلمه ها به خوبی باید مرطوب کرد و بعد از کاشت قلمه ها نیز مقداری آبیاری کرد. حداقل نیمی از ارتفاع قلمه باید در بستر کاشت قرار گیرد. روی قلمه ها را می توان پلاستیک کشید تا به حفظ رطوبت هوای اطراف قلمه ها کمک شود. البته در این صورت بهتر است که روزی یک ساعت این پلاستیک را برداشت تا مانع از شیوع بیماری های قارچی به دلیل افزایش رطوبت هوا در زیر پلاستیک شویم. وجود پاگرما (گرما در زیر گلدانهای حاوی قلمه ها) به میزان 21 درجه سانتیگراد به ریشه‌زایی این قلمه ها کمک می کند. ریشه زایی قلمه های این گیاه ممکن است 9-6 ماه طول بکشد. از روش خوابانیدن نیز استفاده می شود اما این روش از نظر زمانی کندتر از روش قلمه است و حدود 12 ماه طول می کشد تا قطعه ای مورد نظر ریشه دهد. در این روش یک ساقه از ساقه های موجود در پایین گیاه که نزدیک سطح خاک است خم می شود و در خاک پای گیاه خوابانیده می شود. در تمامی مدت 12 ماه خاک باید از خشک شدن کامل محافظت شود و همواره مقداری رطوبت را داشته باشد. ناحیه موجود در زیر خاک به تدریج ریشه می دهد و بعد از طی مدت زمان لازم می توان ساقه را از گیاه مادری جدا کرد و در مکانی مستقل کاشت کرد.

هرس و آرایش برگ بو:

این گیاه هرس پذیری نسبتا خوبی دارد و حتی در هنر توپیاری Topiary یا شکل دهی به درختان نیز مورد استفاده قرار می گیرد. اگر چه این گیاه می تواند  به شکل درختی هر چند کوتاه قامت رشد کند اما می توان با انجام هرس سالیانه و منظم رشد و ارتفاع این گیاه را محدودتر کرد به نحوی که به شکل یک درختچه رشد کند و  تاج این گیاه را نیز میتوان به شکلهای مختلفی از جمله کروی و یا هرمی تربیت کرد. البته توجه داشته باشید که بهتر است درختی که سالها است هرس نشده است را به یکباره هرس شدید نکرد و در صورتی که قصد ایجاد تغییر در شکل و ظاهر چنین گیاهی را داریم به شکل تدریجی و در طی چند سال این کار را انجام دهیم.  در دو مقطع زمانی می توان نسبت به هرس این گیاه اقدام کرد یکی اوایل بهار  و دیگری اواسط تابستان است .در اوایل بهار معمولا هرس سنگین تر (در صورت لزوم) و در اواسط تابستان هرس تکمیلی انجام می شود. تربیت این گیاه به شکل داشتن یک تنه و تاجی کروی شکل در قسمت بالای این تاج می تواند حدود 4 سال طول بکشد .برای این کار نباید اجازه داد که ساقه های دیگری بر روی ساقه اصلی رشد کنند. طول ساقه اصلی بعد از 3-2 سال می تواند به 90 سانتیمتر برسد. زمانی که ساقه اصلی به این ارتفاع رسید در قسمت بالای آن 6-4 ساقه که مستقیما به ساقه اصلی متصل هستند نگه می داریم و بقیه را قطع می کنیم. این ساقه ها و سایر ساقه های فرعی منشا گرفته از آنان به شکل سالیانه و منظم هرس می شوند تا به شکل کروی باقی بمانند .

آفات و بیماری های برگ بو:

برگ بو به طور کل در برابر بیماری و آفات مقاوم است. ممکن است بخصوص در زمانی که گیاه به دلیل نامناسب بودن شرایط محیطی و یا کمبود مواد غذایی ضعیف شده باشد برخی از آفات  همانند شته ها، کنه های تار عنکبوتی و شپشکهای گیاهی مشکلاتی را ایجاد کنند.

سایر مشکلات و عوارض برگ بو:

زرد شدن برخی از برگهای این گیاه درطی سال طبیعی است. اگر چه برگ بو گیاهی همیشه سبز است اما برگهای مسن در نهایت زرد شده و می ریزند. البته کمبود عناصر غذایی و یا آسیب های ناشی از دمای هوا و سرد شدن بیش از اندازه و یا کمبود بیش از اندازه آب نیز از جمله عوامل زردی برگهای این گیاه هستند. گاهی بعداز زمستانهای سخت ممکن است که پوست تنه گیاه ترک خورده و پوست برخی از نواحی ریزش کند. این مشکل مرگبار نیست و مسئله جدی برای گیاه اجاد نمی کند. البته اگر ساقه های بالای ناحیه ای که پوست خود را از دست داده است بخشکد بهتر است که این ساقه ها را از زیر ناحیه ای که پوسته های آن ریزش کرده است از درخت قطع کنیم.